โบราณสถานเมืองเพนียด

เป็น เมืองโบราณ สันนิษฐานว่า เดิมเป็นที่ตั้งเมืองจันทบุรี ยุคแรกมีอายุไม่น้อยกว่า 1,000 ปี ชาวบ้านเรียกว่าเมืองเพนียด หรือเมืองกาไว มีผู้ขุดพบศิลาจารึกที่วัดเพนียด ซึ่งเป็นวัดโบราณอยู่ทางทิศใต้ของกำแพงเมือง 400 เมตร ใน บริเวณเมืองเพนียดยังมีศิลาแผ่นใหญ่ สลักเป็นลวดลายอย่างโบราณเหลืออยู่บ้าง อีกทั้งยังมีเชิงเทินและถนนใหญ่ 2สาย ซึ่งมีผู้สันนิษฐานว่าคงเป็นเมืองที่รุ่งเรืองในสมัยโบราณและน่าจะเป็นเมือง เดียวกับที่มองสิเออร์ เอยโมดเมอร์เขียนเรื่องราวไว้ในหนังสือ”แคมโบช” พ.ศ.2544 ว่ามีบาทหลวงคนหนึ่งได้พบศิลาจารึกอักษรสันสกฤตบริเวณเขาสระบาป มีข้อความว่าจังหวัดจันทบุรีได้ตั้งมาช้านาน 1,000 กว่าปีแล้วในเวลานั้นเรียกว่า จันทราบุรี ผู้สร้างเมืองชื่อ หาง หรือ แหง คนพื้นบ้านเป็นพวกชอง เมื่อ 900 ปีมาแล้ว ไทยยกกองทัพไปตีเจ้าเมืองชื่อวาปสเตนและอาคารยาได้มอบเมืองให้แก่ไทย โบราณ สถานเมืองเพนียดตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ 4 ต.คลองนารายณ์ อ.เมืองจันทบุรี จ.จันทบุรี ห่างจาก “วัดทองทั่ว” ประมาณ 300 ม. โดยกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนไว้เมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2478 ระบุไว้ว่ามีสิ่งสำคัญคือ กำแพงก่อด้วยศิลาแลง ด้านกว้าง 16เมตร ด้านยาว26 เมตร  สูง 3 เมตร สถานที่แห่งนี้ สันนิษฐานว่า เดิมเป็นที่ตั้งเมืองจันทบุรี ยุคแรกมีอายุไม่น้อยกว่า 1,000 ปี ใน พ.ศ.2499 การสำรวจสภาพของโบราณสถานเมืองเพนียด เมื่อวันที่ 30 ตุลาคม 2499 ความว่า “เพนียดเป็นกำแพงก่อสร้างด้วยศิลาแลงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าพื้นที่ ในกำแพงเป็นดิน กว้างด้านละ 17 เมตร ยาวด้านละ 57 เมตร หนา 3 เมตร เท่ากันทุกด้านแต่กำแพงด้านตะวันออกถูกทำลายไปหมดแล้ว เหลือแต่ดินสูงเป็นเค้าอยู่อีก 3 ด้าน ก็ถูกทำลายไปมาก เหลือสูงเพียง 1 เมตร ถึง 3 เมตร ด้านนอกกำแพงพอกด้วยหินหนาประมาณ 3 ถึง 8 เมตร โบราณสถานเมืองเพนียดมี 2 แห่ง อีกแห่งหนึ่งอยู่ห่างกันประมาณ 30 เมตร แต่หลังนี้ถูกทำลายโดยการรื้อขนเอากำแพงศิลาแลงไปจนหมดสิ้น เหลือให้เห็นมูลดินสูงเป็นแนวอยู่ ซึ่งหากไม่ได้รับการบอกเล่าจากชาวบ้านแถบนั้นก็ไม่ทราบว่า คือ เพนียดโบราณ”บริเวณเมืองเพนียดมีเค้าถนนโบราณหลายสาย มีซากสิ่งก่อสร้างปรักหักพังอยู่ทั่วไป เช่น อิฐโบราณ ศิลาแลง เศษถ้วยชามโบราณ เป็นต้น โบราณวัตถุที่ขุดพบเป็นหินทรายแกะสลักเป็นลวดลายต่างๆ มีเหลืออยู่ที่วัดทองทั่วก็หลายชิ้น บางชิ้นได้ถูกนำไปไว้ที่อื่น เช่นที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติกรุงเทพมหานคร